Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach

Wprowadzenie

Od czasu pojawienia się nauk kognitywnych, dokonano rewizji i przewartościowania wielu dziedzin badawczych z tej nowej perspektywy. W naukach związanych ze sztuką, sytuacja ta spowodowala powołanie licznych grup badawczych mających na celu analizę procesów kognitywnych w domenie estetyki. Odnosząc się najczęściej do tradycji fenomenologicznej Husserla, a ostatnio także do teorii percepcji sformułowanych przez Merleau-Ponty’ego, Gibsona czy Arnheima, podjęto rozmaite badania w celu wyjaśnienia stosunków pomiędzy sztuką a poznaniem oraz zrozumienia natury procesów zachodzacych w doświadczeniu estetycznym. Niemniej jednak, jeżeli faktycznie to nowe ujęcie problematyki sztuki organizuje się wokół pojęć percepcji, poznania i doświadczenia, w praktyce — poza kilkoma probami (USA) i generalnym zdeklarowaniem zainteresowania — większość projektów badawczych dotyczy analizy sztuki jako przedmiotu wystawionego do kontemplacji i osądu estetycznego widza.
Biorąc pod uwagę fakt, że to właśnie procesy i doświadczenia zachodzące w praktyce sztuki powodują zaistnienie jej obiektów, naturalne wydaje się iż sam eksperyment sztuki powinien stanowić pole badań procesów kognitywnych. Procesy zachodzące w eksperymentalnym działaniu artystycznym — przedstawiane zwykle jako niezależne, subiektywne lub podświadome oraz określane teoretycznie w kategoriach geniuszu, piękna, energii twórczej i aury — odbywają się poprzez sukcesywne i bezpośrednie działania w rzeczywistości wielozmysłowej, bez pośrednictwa dyskursywnego bądź nominatywnego. Wiedząc o skuteczności takiego działania, manifestującego się poprzez dzieła sztuki — prawdziwe „sprawozdania” z doświadczeń — nie możemy pomijać jego wymiaru kognitywnego.
Jak przebiega i z czego się składa ów proces? Jak konstytuuje się system pamięci doświadczenia? Jak dochodzi do jego zapisu i wyrażania? Czy należy uznać specyficzną sytuację kognitywną właściwą dla doświadczenia sztuki, czy to raczej doświadczenie sztuki powoduje modyfikacje warunków doświadczenia powszechnego, czyniąc je szczególnie płodnym?
Tegoroczne sympozjum poświecone jest refleksji nad zakresem procesów sub-kognitywnych, które poprzedzają i przygotowują poznanie intersubiektywne doświadczenia osądu estetycznego.

Józef Bury

• Organizatorzy