6 Wystawa Kolekcji Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Współczesnej
„O szóstej wystawie. Sześć uwag.
1. Okoliczności powołania Fundacji nie wyróżniają jej szczególnie wobec inicjatyw jakie zrodziły się w 2004 roku w ramach zainicjowanego przez Waldemara Dąbrowskiego — ówczesnego Ministra Kultury Narodowego Programu „Znaki Czasu”. Celem programu miało być wyrównanie wieloletnich zaniedbań w gromadzeniu sztuki w zbiorach publicznych. Formuła programu nawiązywała m. in. do sprawdzonego, działającego już od lat 80. we Francji Fond Régional d’Art Contemporaine (FRAC), którego ideą było stworzenie narodowej kolekcji sztuki współczesnej w oparciu dopełniające się wzajem zbiory regionalne. Zasada określona przez Ministra była jasna: do każdej złotówki pozyskanej na tworzenie kolekcji w regionach budżet państwa dokładać miał drugą. W 16 ośrodkach w Polsce powstały różne organizacje pozarządowe, najczęściej stowarzyszenia, zwane potoczne Zachętami. W 2004 r., Sejmik Województwa Małopolskiego powołał Małopolską Fundację Muzeum Sztuki Współczesnej.
2. Profil kolekcji w każdym ośrodku uwzględniał miejscowe potrzeby i konteksty, w taki sposób aby uzupełniać i dopełniać zastane zbiory muzeów i galerii nowymi wątkami, bądź tworzyć kolekcję od podstaw. Kapituła Ekspercka Fundacji zapoczątkowała i konsekwentnie tworzy kolekcję zwracając uwagę na te zjawiska, które w krakowskich zbiorach nie zostały wyczerpująco udokumentowane, bądź też świadomie były pomijane. Profil kolekcji łączono, jak wskazuje nazwa Fundacji, z ideą powołania muzeum, które miało być muzeum sztuki XXI wieku, dlatego sięgano po dzieła powstałe od połowy l. 90 XX wieku. Od samego początku sztukę polską umiejscawiano w kontekście międzynarodowym. Stąd, obecność w kolekcji dzieł artystów z krajów sąsiednich, z Europy Środkowowschodniej (Ukraina, Słowacja, Czechy, Węgry, Chorwacja, Łotwa). Ten geograficzno-historyczny rys ideowo odwołuje się również do doświadczenia rzeczywistości posttotalitarnej (sztuka krajów wyzwolonych po 1989 r. spod komunizmu).
3. Kontekst kolekcji pięć lat temu, gdy dokonano pierwszych zakupów, był inny niż obecnie. Troskliwie zwracano uwagę aby artystów w kolekcji reprezentować odmiennymi dziełami niż w innych zbiorach regionalnych Zachęt i inaczej niż w kolekcjach małopolskich. Sprawdzianem była zbiorowa wystawa sumująca pierwszy etap programu „Znaki czasu” w Gdańsku w 2006 r., gdzie małopolska kolekcja zauważona była przez osobność swojej propozycji, oryginalnie dopełniając koncepty innych krajowych kolekcji. Kolejnym pokazem była wystawa trzech małopolskich kolekcji sztuki nowoczesnej (kolekcja Bunkra Sztuki, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niepołomicach i Fundacji) w 2007 r. w Muzeum Narodowym w galerii w Sukiennicach. Kolekcja, choć pokazana w niewielkiej odsłonie, jak na ówczesną swoją niemałą już zasobność, potwierdziła atrakcyjność przyjętego kierunku jej tworzenia.
Fundacja jest otwarta na różne formy współpracy (w tym użyczania kolekcji) z instytucjami, także z powołanym w tym roku Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.
4. Atrakcyjność kolekcji najwyraźniej sprawdza się w żywym kontakcie, a więc na wystawach. Tylko wówczas dobitnie unaocznia się to co było uprzednio jedynie zamysłem. Zestawienia i sąsiedztwa dzieł w przestrzeni galerii ujawniają ich relacje i konteksty trudne do przekazania w inny sposób. Najlepiej też sprawdzają spójność kolekcji. Kolejne wystawy wyznaczają też kolejne kroki i kierunki budowania kolekcji.
Atrakcyjność poszczególnych dzieł potwierdzona jest ich obecnością na licznych wystawach, również zagranicznych.
Zgromadzona dotąd kolekcja ma też atrakcyjność edukacyjną, niebagatelną w rozumieniu misji jaką ma pełnić kolekcja publiczna. Oprócz kierunków ideowych otwierających się na rożne obszary sztuki, a wspomnianych już powyżej, w każdej wystawie możliwe jest pokazanie na znakomitych przykładach tradycyjnych dyscyplin: malarstwa, rzeźby, rysunku a także nowych mediów: fotografii i wideo, obiektów i instalacji. (Znamienne, że nigdy w zamyśle tworzenia kolekcji nie porządkowano jej opisowo według muzealnych działów).
5. Liczebność kolekcji wyraża się przez ilość reprezentowanych w niej artystów i zgromadzonych dzieł. Zbiory fundacji w 2009 roku poszerzyły się o nowe nabytki i liczyły 85 dzieł (albo zespołów dzieł) 44 autorów (bądź zespołów autorskich). Stanowiło to łącznie 353 obiekty wystawowe. W tym roku kolekcja poszerzy się o kolejnych autorów i kolejne dzieła. Będzie to ponad 50 kolejnych dzieł pozyskanych w zakupach i w darowiznach (tak było i w poprzednich latach, darowizny stanowią znaczącą część kolekcji). Liczba autorów wzrośnie do 48.
6. Wystawa kolekcji prezentowana gościnnie w katowickiej Galerii Sztuki Współczesnej BWA jest wyjątkowa z kilku względów. Zrozumiałe, że jest pokazem najbardziej aktualnym, uwzględnia nawet niektóre z dzieł, których zakupy dopiero są finalizowane, pokazuje prace, które z różnych powodów nie były jeszcze wystawiane. Z konieczności i tym razem jest to wybór – pokaz całości nie jest już możliwy — ale wybór na tyle szeroki, że daje miarodajny obraz całej kolekcji.
Pokaz ma miejsce w dużej, przejrzystej przestrzeni galerii, bez wprowadzania dodatkowej architektury. Dzieła wchodzą w rozliczne dialogi między sobą, podatne są na ocenę w obiektywnych warunkach. Jest to największy z dotychczasowych pokazów kolekcji”.
Jan Trzupek
Kurator wystawy i Prezes Zarządu Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Współczesnej
